"Klejnot Jury: Arbois-Magiczny Przewodnik Po Winiarskim Miasteczku Francji"

W XIII wieku wina z regionu Jura cieszyły się prestiżem dorównującym najlepszym trunkom z , Bordeaux i Epernay. Jednak dziś ten malowniczy region, niegdyś obejmujący ponad 20 000 hektarów winnic, skurczył się do zaledwie 1800 hektarów. To właśnie tutaj powstaje fascynujące Vin jaune - wino żółte, które definiuje charakter całego regionu.

Szczególnie w Arbois, Vin jaune zachwyca nas swoją wyjątkowością. Produkowane wyłącznie ze szczepu Savagnin, dojrzewa minimum sześć lat w dębowych beczkach pod warstwą drożdży, nabierając charakterystycznego orzechowego aromatu. To właśnie ten unikalny proces produkcji sprawia, że wina te mogą być przechowywane przez pokolenia - najstarszy udokumentowany przykład pochodzi z 1774 roku.

W tym artykule przyjrzymy się bliżej tym wyjątkowym winom z Arbois, odkrywając ich tajemnice i poznając proces, który czyni je jednymi z najbardziej intrygujących trunków na świecie.

Historia Win z Arbois

Tradycja winiarska w Arbois sięga czasów celtyckich, około V wieku p.n.e.. Pierwsze winnice powstały na żyznych glebach, od których pochodzi nazwa miasta - w języku celtyckim "Arbois" oznacza urodzajną ziemię. Region szybko zyskał uznanie, a w 1936 roku Arbois otrzymało status pierwszej francuskiej apelacji kontrolowanej (AOC).

Obecnie winnice Arbois rozciągają się na obszarze około 800 hektarów i obejmują 13 gmin, w tym Abergement-le-Grand, Les Arsures, Mathenay, Mesnay, Molamboz, Montigny-lès-Arsures, Les Planches-près-Arbois, Pupillin, Saint-Cyr-Montmalin, Vadans oraz Villette-lès-Arbois. Szczególnie wyróżnia się gmina Pupillin, znana z wysokiej jakości win produkowanych na południowych zboczach bogatych w wapień. Klimat kontynentalny regionu, charakteryzujący się ciepłymi latami i mroźnymi zimami, w połączeniu z wysokością około 350 metrów nad poziomem morza, stwarza unikalne warunki dla uprawy winorośli. Miejscowi winiarze stosują wysokie prowadzenie krzewów, chroniąc je przed przymrozkami występującymi wczesną jesienią.

Wpływ Ludwika Pasteura na rozwój win

Przełomowym momentem w historii win z Arbois była działalność Ludwika Pasteura. W 1863 roku, na prośbę Napoleona III, rozpoczął on badania nad chorobami wina. Pasteura, który dorastał w Arbois i był miłośnikiem lokalnych win, szczególnie zainteresował problem kwaśnienia trunków. W swoim laboratorium w Arbois, Pasteur udowodnił, że za choroby win odpowiadają mikroorganizmy. Aby rozwiązać ten problem, w 1865 roku opatentował proces, który później nazwano pasteryzacją - ogrzewanie wina do temperatury między 60 a 100°C. Ta metoda nie tylko zrewolucjonizowała produkcję wina, ale również znalazła zastosowanie w konserwacji mleka, serów, soków owocowych i piwa. W mieście można znaleźć jego pomniki i zwiedzić jego dom Maison Pasteur. 

W 1878 roku Pasteur zakupił własną winnicę w miejscu zwanym Rosières na obrzeżach Arbois, niedaleko Montigny-les-Arsures, gdzie zbudował również laboratorium. Choć do 1942 roku winnica była prawie opuszczona, została przejęta przez znanego producenta wina Henri Maire za zgodą spadkobierców Pasteura i lokalnych władz. Od 1992 roku należy do Akademii Nauk, podczas gdy firma Henri Maire nadal zarządza winnicą, produkując około 2000 butelek wina rocznie.

Proces Produkcji Vin Jaune

Produkcja vin jaune to niezwykły proces, który wymaga wyjątkowej precyzji oraz cierpliwości. Ten unikalny trunek, stanowiący zaledwie 3,5% całkowitej produkcji win w regionie Jura, powstaje według ściśle określonych zasad i tradycji.

Szczep Savagnin: Podstawa Vin Jaune

Savagnin, będący krewnym szczepu Traminer, to jedyny dozwolony szczep do produkcji vin jaune. Ta blada odmiana winogron dojrzewa późno, często zbierana jest dopiero na początku grudnia. Winogrona muszą osiągnąć odpowiedni poziom dojrzałości, aby potencjalna zawartość alkoholu w gotowym winie wynosiła między 13% a 15%. Winorośle rosną głównie na glebach bogatych w margiel i wapień, co nadaje winom charakterystyczny profil mineralny. Obecnie większość producentów stosuje zrównoważone praktyki uprawy, dbając o zachowanie naturalnego środowiska. Tajemnicą Żółtego Wina jest metoda Voile.

Po ręcznym zbiorze i wstępnej fermentacji, wino trafia do dębowych beczek o pojemności 228 litrów. Następnie rozpoczyna się najbardziej fascynujący etap produkcji - formowanie się charakterystycznej warstwy drożdży zwanej "voile" (welon). W przeciwieństwie do tradycyjnego winiarstwa, beczek nie uzupełnia się w miarę naturalnego parowania wina. Voile tworzy się naturalnie na powierzchni wina, chroniąc je przed całkowitym utlenieniem. Ten proces różni się od metody stosowanej przy produkcji sherry, ponieważ drożdże rozwijają się lepiej w środowisku o niższej zawartości alkoholu. Formowanie się pełnej warstwy voile trwa zazwyczaj od dwóch do trzech lat.

Zgodnie z przepisami, vin jaune musi dojrzewać minimum 6 lat i 3 miesiące od momentu zbioru do butelkowania. W tym czasie zachodzą złożone procesy chemiczne, prowadzące do powstania charakterystycznych związków, w tym acetaldehydu i sotolonu, odpowiedzialnych za unikalny profil aromatyczny.

Podczas długiego okresu dojrzewania, znaczna część wina odparowuje - jest to tak zwana "część aniołów". Z początkowej objętości pozostaje tylko około 62% wina. Dlatego też vin jaune butelkowane jest w specjalne butelki zwane "clavelin" o pojemności 620 ml.

Miejsce dojrzewania ma również istotny wpływ na charakter wina. Producenci wykorzystują różne lokalizacje piwnic, aby uzyskać pożądane aromaty:

• Chłodne piwnice sprzyjają rozwojowi nut jabłkowych i migdałowych

• Poddasza nadają winom bardziej pikantny charakter i wyraźniejsze aromaty orzechowe

Ostateczny produkt jest często mieszanką win dojrzewających w różnych warunkach, co pozwala uzyskać złożony i zrównoważony profil aromatyczny.

Spacerując po urokliwym centrum miasta, wśród kamiennych uliczek Arbois kryją się liczne vinoteki, które kuszą bogatym wyborem win. Naszą butelkę Vin Jaune kupiliśmy w sklepie winnicy Tissot – jednej z najbardziej renomowanych w regionie. To miejsce, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością, a każda butelka opowiada swoją historię. 

Innym wyjątkowym trunkiem z regionu jest Vin de Paille, czyli "wino słomkowe". Nazwa pochodzi od tradycyjnej metody suszenia winogron na matach słomianych, choć współcześnie częściej używa się do tego celu drewnianych rusztowań lub suszarni. Do produkcji tego słodkiego wina wykorzystuje się starannie wyselekcjonowane grona odmian takich jak Chardonnay, Savagnin oraz Poulsard. Po okresie suszenia, trwającym od kilku tygodni do kilku miesięcy, winogrona są delikatnie tłoczone, a uzyskany sok fermentuje i dojrzewa przez kilka lat. Efektem jest wino o intensywnym aromacie suszonych owoców, miodu i przypraw, doskonale komponujące się z deserami, foie gras czy serami pleśniowymi. 

Vin de paille wyróżnia się na tle innych win deserowych kilkoma kluczowymi cechami. Przede wszystkim, charakteryzuje się stosunkowo niską zawartością alkoholu, zazwyczaj między 8% a 12%, co czyni je znacznie lżejszym od fortyfikowanych odpowiedników, takich jak porto.

W przeciwieństwie do włoskiego Vin Santo, które produkowane jest głównie z winogron Trebbiano i Malvasia, vin de paille z Jury powstaje z kombinacji szczepów Chardonnay oraz starożytnego Savagnin. Ta unikalna kompozycja nadaje winu charakterystyczny profil mineralny oraz złożoność aromatyczną.

Jednak Arbois to nie tylko wino. Miasto zachwyca rozległymi podziemnymi jaskiniami Grottes des Planches, gdzie można podziwiać podziemną rzekę, oraz okolicznymi jeziorami i wodospadami. Sercem Arbois jest urokliwy Plac Wolności (Place de la Liberté), który zachwyca swoją fontanną z 1806 roku, ozdobioną czterema lwami symbolizującymi region Franche-Comté. Ponadto, plac otaczają charakterystyczne arkady z XVIII wieku, które pierwotnie tworzyły nieprzerwany ciąg, jednak zostały podzielone podczas budowy ulicy Delort w 1870 roku. Przy placu odnaleźć można czekoladowy raj w sercu Arbois Hirsinger Chocolatier.

Tradycje tej cukierni sięgają kilku pokoleń, a Edouard Hirsinger, został uhonorowany tytułem "Najlepszego Rzemieślnika Francji". Jego specjalnością są migdałowe korki aromatyzowane Marc d'Arbois oraz czekoladki La Fée-Verte z dodatkiem absyntu. Popularne są również ganache, makaroniki oraz tarty czekoladowe – idealne na prezent lub słodką przerwę w zwiedzaniu Jury.

📍 Adres: Place de la Liberté, Arbois, Francja.

⏰ Godziny otwarcia: Sprawdź aktualne godziny na oficjalnej stronie Hirsinger.

Na uwagę zasługują również lokalne specjały mięsne, w tym kiełbasa Morteau i saucisse de Montbéliard, wędzone z wykorzystaniem sosny i jałowca. Natomiast w La Finette Taverne można skosztować tradycyjnego fondue z serem Comté.

Nad miastem góruje imponująca wieża kościoła Saint-Just z XII wieku. Pierwotnie konstrukcja była o 20 metrów wyższa, jednak w 1651 roku, po nieszczęśliwym pokazie fajerwerków zorganizowanym przez przeora, częściowo się zawaliła. Obecnie w dzwonnicy znajduje się potężny dzwon Noémie-Eugénie o wadze 4,4 tony oraz dwa mniejsze dzwony: Paule-Clothilde-Marie (1,6 tony) i Félicie-Valentine-Marie-Joséphine (800 kg). Warto również odwiedzić Muzeum Wina i Winorośli (Musée de la Vigne et du Vin), mieszczące się w zamku Pécauld, które prezentuje bogatą historię i tradycje winiarskie regionu.

Vestiaire des Sorcières" (Garderoba Czarownic) to nazwa specyficznego wina z regionu Jura, produkowanego przez Domaine de la Pinte. Jest to naturalne wino pomarańczowe, które dojrzewa w amforach. Nawiązuje do tajemniczego klimatu Jury, znanej z tradycji magicznych i dawnych wierzeń. Podczas różnych festiwali i wydarzeń miejskich często stosuje się dekoracje takie jak miotły i kapelusze czarownic, wykorzystywane w aranżacjach przestrzeni miejskiej, zwłaszcza podczas wydarzeń o tematyce historycznej czy folklorystycznej.

Arbois niewątpliwie zasługuje na miano prawdziwej perły regionu Jura. Miasto łączy w sobie wszystko, czego można oczekiwać od francuskiego miasteczka winiarskiego - od historycznych zabytków po wyśmienite wina i lokalne przysmaki.

Spacerując uliczkami tego urokliwego miasta, odkryjemy nie tylko bogactwo historii w postaci domu Louisa Pasteura czy majestatycznego kościoła Saint-Just, lecz także żywą tradycję winiarską, której sercem są lokalne winnice. Szczególnie godne uwagi jest słynne Vin Jaune, które najlepiej smakuje w towarzystwie lokalnego sera Comté.

Bez wątpienia, weekend w Arbois to za mało, aby w pełni docenić wszystkie atrakcje tego wyjątkowego miejsca. Jednakże nawet krótki pobyt pozwoli nam zasmakować w autentycznej francuskiej kulturze, gdzie tradycja winiarska splata się z bogatym dziedzictwem kulinarnym i historycznym.

Zatem następnym razem, planując podróż do Francji, warto rozważyć wizytę w tym magicznym zakątku Jury, gdzie każda uliczka, każda winnica i każda restauracja kryje w sobie fascynującą opowieść czekającą na odkrycie. 

Sprawdź nas:

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.